Majowy raport klimatyczno-hydrologiczny dla zlewni strumienia Świerszcz w Roztoczańskim Parku Narodowym

Ryc. 1. Warunki termiczno-opadowe w maju 2024 roku na podstawie danych ze stacji meteorologicznej RPN w Zwierzyńcu.


Miesięczna suma opadów w Zwierzyńcu wyniosła zaledwie 31,9 mm i była o 50 mm (ponad 60%) niższa od średniej wieloletniej dla tego miesiąca. Odnotowano zaledwie 4 dni z opadem deszczu >1 mm i tylko 1 dzień z opadem >10 mm i był to maksymalny opad dobowy (19,7 mm), który wystąpił w 22 dniu miesiąca.

Z końcem lutego zakończyła się trwająca od grudnia ubiegłego roku okres odbudowa zasobów wód podziemnych i powierzchniowych. Zwierciadło wody w głównym, kredowym poziomie wodonośnym, w przeciągu miesiąca obniżyło się o 18 cm (ryc. 2), a w okresie ostatnich trzech miesięcy spadek zwierciadła sięgną 0,5 m. W utworach czwartorzędowych miesięczny spadek był mniejszy (16 cm) z wyraźnie widocznym przejściowym wzrostem retencji po okresie obfitszych opadów. Należy tu podkreślić, że zwierciadło wody w główny poziomie utrzymuje się nadal w strefie stanów wysokich. Zasilanie płytszych poziomów wód podziemnych i powierzchniowych pozostających w łączności hydraulicznej z głównym poziomem jest dość intensywne. Stąd też natężenie przepływu strumienia „Świerszcz” w maju było stosunkowo wysokie mimo dużego niedoboru opadów (ryc. 3). Średni miesięczny przepływ strumienia „Świerszcz” wyniósł 42 l/s. Najniższy średni dobowy przepływ odnotowano 24 maja – 32 l/s, a najwyższy 2 maja – 51 l/s.



Ryc. 2.Wykres wahań zwierciadła wody w piezometrze ujmującym wody poziomu kredowego w okresie XI 2011 – V 2024 w zlewni Świerszcza, z naniesionymi liniami granicznymi stanów.


Znacznie gorzej wygląda sytuacja w ekosystemach zależnych od wody opadowej. Na torfowisku „Międzyrzeki”, w zlewni „Szumu”, poziom wód gruntowych obniżył się do stanów nie notowanych dla miesiąca maja od 2012 roku (ryc. 3.).


Ryc.3. Średni miesięczny poziom występowania zwierciadła wody w torfowisku Międzyrzeki oraz średni miesięczny przepływ strumienia Świerszcz przy Malowanym Moście w maju, w latach 2012-2024 (linie poziome oznaczają wartości średnie wieloletnie).


Pomiary meteorologiczne i hydrologiczne, które realizujemy w zlewni strumienia Świerszcz Roztoczańskiego Parku Narodowego, mimo, iż reprezentują one niewielki skrawek Roztocza, dobrze korespondują w aspekcie wynikowym z danymi gromadzonymi przez państwowe instytucje naukowe (głównie IMGW). I tak jak one z poziomu krajowego apelują, tak i my – z poziomu parku narodowego na Roztoczu także – o zrozumienie i przyjęcie do wiadomości zachodzących zmian klimatycznych, które dzieją się na naszych oczach. W tym celu, co miesiąc przedstawiamy bieżący bieg procesów klimatyczno-hydrologicznych i odnosimy je do nieodległej przeszłości – wskazując na coraz czytelniejsze anomalie, których skutki (zazwyczaj negatywne) wszyscy odczuwamy. Dlatego też apelujemy również o poszanowanie kluczowej dla funkcjonowania ekosystemów (i oczywiście człowieka) wody, której, jak można bez trudu wyczytać w naszych raportach, brakuje nawet w jednym z najbardziej (przynajmniej niegdyś) obfitym w opady miesiącu roku – maju.

Dane klimatyczno-hydrologiczne w Roztoczańskim Parku Narodowym gromadzone są w ramach Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego GIOŚ oraz projektów badawczych realizowanych przez Park zgodnie z planem ochrony.

Bogusław Radliński, Przemysław Stachyra
Dane pomiarowe: Bogusław Radliński, Ewa Szpyra, Andrzej Sokołowski, Robert Stefański, Przemysław Stachyra
Zdjęcie ilustracyjne: Bogusław Radliński