Wrześniowy raport klimatyczno-hydrologiczny dla zlewni strumienia Świerszcz w Roztoczańskim Parku Narodowym
Wrzesień roku 2024 w Roztoczańskim Parku Narodowym był równie ciepły jak w roku ubiegłym - najcieplejszy w historii pomiarów. Przy średniej temperaturze miesiąca wynoszącej 16,4°C był cieplejszy o 3,3°C od średniej z wielolecia 1998-2021 dla tego miesiąca i o 6,3°C od najchłodniejszego dotychczas września 2000 roku.
Na początku miesiąca odnotowano 3 dni upalne z temperaturą maksymalną >30°C, a wyraźne ochłodzenie nastąpiło dopiero w końcówce września, kiedy to czterokrotnie odnotowano nocne spodki temperatury poniżej 5°C (ryc. 1). Najwyższa dobowa amplituda temperatury nie przekroczyła 20°C (19,6°C) i wystąpiła 20 i 21 września. Pod względem termicznym okres od stycznia do września tego roku był najcieplejszy w historii pomiarów (każdy miesiąc był cieplejszy od średniej), a „nadwyżka” temperatury wzrosła do 2,8°C w stosunku do przeciętnej dla analogicznego okresu w wieloleciu 1998-2023.
Ryc. 1. Warunki termiczno-opadowe we wrześniu roku 2024, na podstawie danych ze stacji meteorologicznej RPN w Zwierzyńcu.
Miesięczna suma opadów w Zwierzyńcu wyniosła 57 mm i była tylko o 1,4 mm niższa od średniej wieloletniej dla tego miesiąca. Odnotowano cztery dni z dobową sumą opadu przekraczającą 5 mm (ryc. 1), a maksymalny opad dobowy wystąpił 14 września i wyniósł 26,3 mm.
Na koniec trzeciego kwartału bieżącego roku nie obserwujemy deficytu opadów, jednakże widoczny jest trwający od początku marca, wyraźny trend spadkowy poziomu wód podziemnych i natężenia przepływu strumienia Świerszcz.
Zwierciadło wód podziemnych poziomu kredowego w ciągu 7 ostatnich miesięcy obniżyło się o 110 cm (we wrześniu o 13cm) i znajduje się obecnie w połowie stanów średnich (ryc. 2).
Ryc. 2. Wahania zwierciadła wody w piezometrze ujmującym wody poziomu kredowego w okresie XI 2012 – IX 2024 w zlewni Świerszcza (z naniesionymi liniami granicznymi stanów) z odrębnym zobrazowaniem wahań płytszych wód podziemnych we wrześniu roku bieżącego.
We wrześniu natężenie przepływu strumienia w profilu „Malowany Most” było stosunkowo wyrównane i średnio wyniosło 30 l/s. Najniższy średni dobowy przepływ odnotowano 10 września – 24 l/s, a najwyższy dnia następnego – 36 l/s (czego efektem była „działalność” bobrów). Wielkość przepływu strumienia Świerszcz oraz średni miesięczny poziom wody na torfowisku „Międzyrzeki” nie obniżyły się znacznie w stosunku do poprzedniego miesiąca. Obecne ich wartości są nieco poniżej średnich wartości z wielolecia (ryc. 3).
Ryc. 3. Średni miesięczny poziom występowania zwierciadła wody w torfowisku Międzyrzeki oraz średni miesięczny przepływ strumienia Świerszcz przy Malowanym Moście w miesiącu wrześniu, w latach 2012-2024. Linie poziome oznaczają wartości średnie wieloletnie.
Dane hydrologiczno-klimatyczne w Roztoczańskim Parku Narodowym gromadzone są w ramach Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego będącego podsystemem monitoringu przyrody Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska.
Ryc. 1. Warunki termiczno-opadowe we wrześniu roku 2024, na podstawie danych ze stacji meteorologicznej RPN w Zwierzyńcu.
Miesięczna suma opadów w Zwierzyńcu wyniosła 57 mm i była tylko o 1,4 mm niższa od średniej wieloletniej dla tego miesiąca. Odnotowano cztery dni z dobową sumą opadu przekraczającą 5 mm (ryc. 1), a maksymalny opad dobowy wystąpił 14 września i wyniósł 26,3 mm.
Na koniec trzeciego kwartału bieżącego roku nie obserwujemy deficytu opadów, jednakże widoczny jest trwający od początku marca, wyraźny trend spadkowy poziomu wód podziemnych i natężenia przepływu strumienia Świerszcz.
Zwierciadło wód podziemnych poziomu kredowego w ciągu 7 ostatnich miesięcy obniżyło się o 110 cm (we wrześniu o 13cm) i znajduje się obecnie w połowie stanów średnich (ryc. 2).
Ryc. 2. Wahania zwierciadła wody w piezometrze ujmującym wody poziomu kredowego w okresie XI 2012 – IX 2024 w zlewni Świerszcza (z naniesionymi liniami granicznymi stanów) z odrębnym zobrazowaniem wahań płytszych wód podziemnych we wrześniu roku bieżącego.
We wrześniu natężenie przepływu strumienia w profilu „Malowany Most” było stosunkowo wyrównane i średnio wyniosło 30 l/s. Najniższy średni dobowy przepływ odnotowano 10 września – 24 l/s, a najwyższy dnia następnego – 36 l/s (czego efektem była „działalność” bobrów). Wielkość przepływu strumienia Świerszcz oraz średni miesięczny poziom wody na torfowisku „Międzyrzeki” nie obniżyły się znacznie w stosunku do poprzedniego miesiąca. Obecne ich wartości są nieco poniżej średnich wartości z wielolecia (ryc. 3).
Ryc. 3. Średni miesięczny poziom występowania zwierciadła wody w torfowisku Międzyrzeki oraz średni miesięczny przepływ strumienia Świerszcz przy Malowanym Moście w miesiącu wrześniu, w latach 2012-2024. Linie poziome oznaczają wartości średnie wieloletnie.
Dane hydrologiczno-klimatyczne w Roztoczańskim Parku Narodowym gromadzone są w ramach Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego będącego podsystemem monitoringu przyrody Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska.
Opracowanie
Bogusław Radliński
Dane pomiarowe: Bogusław Radliński, Ewa Szpyra, Robert Stefański, Andrzej Sokołowski, Przemysław Stachyra
Dane pomiarowe: Bogusław Radliński, Ewa Szpyra, Robert Stefański, Andrzej Sokołowski, Przemysław Stachyra